انیمیشن Mulan‎

مولان سی و ششمین اثر استودیوی معروف والت دیزنی و ششمین اثر این استودیوست که در دوران رنسانس والت دیزنی منتشر شد. داستان این انیمیشن در مورد افسانۀ چینی هوآ مولان است که در زمان سلسله هان اتفاق می‌ افتد. مولان برای حفظ جان پدرش، خودش را شبیه مردان می‌کند و به جای پدرش عازم خدمت اجباری می‌شود.

ظاهری ساده با مفاهیمی عمیق

انیمیشن مولان در عین ظاهر ساده‌ای که دارد، مفاهیم عمیقی را در خود جای داده است. مفاهیمی چون عشق میان دختر و پدر، بیان مسئله تفاوت میان مردان و زنان و به تصویر کشیدن فرهنگ و آداب و رسوم کشور چین، مفاهیمی هستند که در این انیمیشن جای گرفته‌اند.

کلّیت داستان بر اساس عشقی که دختر به پدرش دارد بنا شده است. مولان برای این که جان پدرش را که از جنگ‌های قبلی نیز آسیب دیده است حفظ کند، می‌کوشد تا خود را در نقش سربازی مرد جا بزند و به جای پدر خود از خانواده‌اش عازم جنگ شود. عشق میان دختر و پدر علاوه بر این که در تمام داستان به دلیل فداکاری دختر برای پدر همراه مخاطب است، در اوایل و اواخر فیلم نیز کاملا مشهود است.

وقتی که دختر به جای پدرش عازم جبهه می‌شود، به غیر از سختی‌هایی که بخاطر نقش بازی کردن در قالب مردان متحمل می‌شود، با سختی‌هایی همچون تمرینات نظامی سخت که مخصوص مردان طراحی شده است نیز طرف است. هنگامی که در داستان، فرمانده لشکر متوجه زن بودن مولان می‌شود، مولان بخاطر زن بودن تمام مقبولیت و محبوبیت خود را که در تمرینات و جنگ به دست آورده بود، از دست می‌دهد.

هدف قرار دادن کلیشه‌ها

زمانی که آخر داستان مولان قهرمان شناخته می‌شود، متوجه این موضوع می‌شویم که مقصود انیمیشن از طرح این رویداد و داستان، هدف قرار دادن یک کلیشه بود. این کلیشه که زنان نمی‌توانند مثل مردان کارهای سخت انجام دهند و قهرمان باشند.

علاوه بر تصویر کشیدن عشق میان دختر و پدر و هدف قرار دادن کلیشه‌ای که در بالا به آن اشاره کردیم، فرهنگ و آداب و رسوم کشور چین نیز در انیمیشن به نمایش گذاشته شده بود. از عبادت‌ها و باورهایی که در رابطه با ازدواج دختران دارند تا مراسماتی که در جشن ها اجرا می‌کنند، همه به خوبی به تصویر کشیده شده بودند.

داستانی جذاب با ریشه در واقعیت

انیمیشن مولان علاوه بر این که از ماجرای واقعی الهام می‌گیرد، خط داستانی جذابی دارد. این را نمی‌توان فقط به ماجرای واقعی نسبت داد بلکه این جذابیت مدیون نویسندگان فیلمنامه مولان است. داستان مولان سه بخش دارد، قبل از جنگ، جنگ و بعد از جنگ.

قبل از جنگ، فضای داستان آرام روایت شده و همه در آرامش مشغول زندگی روزمره و مراسم خود هستند. بخش دوم و هیجانی داستان با ورود شخصیت منفی داستان همراه است. بعد از اینکه ماجراهای جذاب و بعضاً طنزی را با مولان در جنگ همراه می‌شویم، هویت واقعی مولان مشخص می‌شود. بعد از شکست ظاهری دشمن، داستان روند آرام و نزولی به خود می‌گیرد.

آرامش تا جایی ادامه دارد که دوباره شخصیت منفی برمی‌خیزد، آرامش قصه را از بین می‌برد و قصه را دوباره هیجانی می‌کند. این بالا و پائین شدن‌ها و آرامش و ناآرامی‌های پشت ‌سر هم یکی دیگر از عوامل جذابیت داستان است. قرارگرفتن صحنه‌های طنز در میان صحنه‌های آرام و یا هیجانی داستان در انیمیشن مولان، آن را از حالت خشک و یا جدی خارج می‌کند. تقریباً می‌شود گفت این تکنیکی است که استودیو والت دیزنی از آن زیاد استفاده می‌کند.

علاوه بر تمامی این موارد، به تصویر کشیدن شخصیت‌های متفاوت، داستان را بی‌نهایت جذاب کرده و همین تبادل و ارتباط میان شخصیت‌های متفاوت است که داستان را جذابیتی خاص می‌بخشد. مولان در کل از خط داستانی فوق‌العاده قشنگی بهره می‌برد که مخاطب را به هیچ وجه خسته نمی‌کند. این انیمیشن می‌تواند برای دقایقی، با داستان قشنگ، طنزآمیز و لذت بخشی که دارد سرگرمی را برای مخاطب به ارمغان بیاورد.

مولان؛ عاشق پدر

شخصیت‌ها در این انیمیشن فوق‌العاده مؤثر به تصویر کشیده شده‌اند. پدر، دختر، همراهانی که با خود دارد، فرمانده جنگ، سربازان و همه و همه به خوبی هرکدام حسی را منتقل می‌کنند. مولان دختری که در اوایل داستان به فکر خوش‌گذرانی است، متحمل به ازدواجی می‌شود که از طرف پدر و مادرش تعیین شده است. بعد از اینکه در این اتفاق شکست می‌خورد و سرافکنده و مأیوس می‌شود، تصمیم می‌گیرد که خودش باشد تا این که به تصمیم دیگران عمل کند.

داستان با شروع جنگ و حمله دشمن عوض می‌شود. پدر مولان شخصی آسیب دیده از جنگ‌های قبلی اما مهربان و دوستدار خانواده، عاشق دختر خود و خواستار خوشبختی اوست. دختر نیز متقابلاً عاشق پدرش است. وقتی که به ‌خاطر شرایط کشور و جنگ پیش رو از هر خانواده باید یک مرد عازم جبهه شود، از خانواده مولان تنها مردی که وجود دارد پدر اوست. او با تحمل شرایطی که دارد، تصمیم به اعزام به جنگ می‌گیرد.

عشقی میان پدر و دختر

اما به‌خاطر عشقی که میان پدر و دختر است، دختر جان خود را فدا می‌کند و مخفیانه به جای پدرش به جنگ می‌رود. شخصیت پردازی عالی موجوداتی که مولان را همراهی می‌کردند، اعم از اژدهای کوچک، پرحرف و شوخ‌طبع و جیرجیرکی که اصلاً صحبت نمی‌کرد و دیالوگی نداشت داستان را بسیار جذاب‌تر کرده بود. شاید اگر این دو عنصر در کنار شخصیت اصلی حضور نداشتند داستان جذابیت خاصی پیدا نمی‌کرد و داستان جذابیت خود را مدیون این دو شخصیت است.

شخصیت‌های دشمن نیز ترسناک و با قیافه‌های زخمی و تاریک به تصویر کشیده شده بودند که حس ترس و دشمنی را در مخاطب ایجاد می‌کرد. شخصیت‌پردازی فوق‌العاده قوی که این انیمیشن دارد نیز یکی از عوامل جذابیت و انتخاب شدن این اثر به دست منتقدان و مخاطبان است و آن را به یکی از آثار موفق استودیو والت دیزنی تبدیل کرده است.

طراحی ساده و بدون

انیمیشن مولان با این که در ظاهر طراحی ساده‌ای دارد، اما توانسته است نامزدی دو جشنواره مهم و چندین جایزه جشنواره کم اهمیت‌تر را از آن خود کند. انیمیشن با طراحی فوق‌العاده قوی که در عین سادگی دارد، مخاطب را درگیر طراحی‌های بی‌مورد و بیش از اندازه خود نمی‌کند. تقریباً تمام انیمیشن‌های قدیمی استودیو والت دیزنی این ویژگی را دارا هستند.

طراحی فوق‌العاده چهره‌ها و مکان‌ها و اشیاء در عین سادگی حکایت از کار حرفه‌ای این استودیو دارد. طراحی‌ها با این که ساده هستند اما حس و حالی را که باید، به مخاطب القاء می‌کنند. مثلاً در هنگام ورود شخصیت منفی مکان‌ها سیاه و تاریک طراحی شده بود. زمان‌هایی که دشمن وارد صحنه می‌شد هوا تاریک و گرفته می‌شد. در زمان پیروزی یا در نبود دشمن مکان‌ها آفتابی و نورانی به تصویر کشیده شده بود که مخاطب را بیشتر در حسی که باید در آن لحظه داشته باشد غرق می‌کند.

موسیقی تحسین شده

علاوه بر طراحی و میزانسن فوق‌العاده‌ای که انیمیشن داشت، موسیقی در انتخاب شدن و مورد تحسین قرار گرفتن این انیمیشن از طرف منتقدان و مردم بی‌تأثیر نبود. موسیقی که با حال و هوا و سبک کشور چین نواخته شده بود، مخاطب را بیشتر در حال و هوای کشور چین و داستان مورد نظر فرو می‌برد.

انیمیشن مولان موزیکال نیز بود که در این انتخاب شدن‌ها بی‌تأثیر نبوده. هر از چندگاهی بعد از چند صحنه ناراحت‌کننده، انیمیشن موزیکال شده و متن و حسی را در این موزیک منتقل می‌کرد که می‌تواند ویژگی مثبت و دلخواهی برای تماشاگران کوچک و یا تماشاگرانی باشد که به موزیکال بودن اثر علاقه دارند. شاید مولان یک انیمیشن باشد، اما پتانسیل این را دارد که به اندازه فیلم‌های سینمایی تأثیر گذار باشد و مخاطب را با طرحی که در خود دارد به وجد بیاورد.