انیمیشن Mulan‎

انمیشن محبوب کمپانی والت دیزنی که موفق شد اسکار بهترین انیمیشن سال 1998 را کسب کند.

افسانه‌ای از شرق

داستان در انیمیشن‌های کلاسیک دیزنی معمولاً داستان اورجینال نیستند و همیشه تکیه بر ادبیات و افسانه‌های پیش از خود دارند و مولان نیز مستثنی از این جریان نیست. پیامی که افسانه‌ها و داستان‌های کلاسیک در خود دارند در نگاه اول شاید مناسب یک کودک که صرفاً برای داشتن لحظاتی شاد به دیدن انیمیشن می‌نشیند نباشد. اما این سازندگان دیزنی هستند که چنان دنیای شادی را خلق می‌کنند که نه تنها پیام داستان کمرنگ نمی‌شود که اتفاقاً به دریافت آن نیز کمک می‌کند.

اصلی‌ترین پیام انیمیشن مولان را اگر بخواهیم در در یک جمله خلاصه کنیم احتمالاً خودت باش دختر! بهترین جمله باشد البته که این انیمیشن بر خلاف نسخه لایو اکشن آن صرفاً یک اثر فمینیستی نیست و پیام آن خطاب به تمامی انسان‌ها است.

یک پیام دیگر که انیمیشن مولان سعی در گفتن آن به مخاطب کم سن خود دارد جواب دادن به این سوال است استفاده از زور بازو مهم‌تر است یا عقل؟. در انیمیشن کاراکتر شان‌یو شخصیت منفی داستان کسی است که از زور بازو بهره می‌برد و در مقابل کاراکتر مولان کسی است که از قدرت عقل (اندیشه) استفاده می‌کند. بارها شاهد جواب دادن به این سوال در انیمیشن هستیم که عقل بالاتر از زور بازو است.

برای مثال یک بار در صحنه نبرد کوهستان شخصیت مولان با استفاده از یک موشک یک ارتش را از پای می‌اندازد. دیگر بار در صحنه نبرد مولان با شان‌یو این مولان است که با استفاده از هوش خود و کمک دوست کوچکش موشو از پس زور بازوی شان‌یو بر می‌آید.

البته که این اثر پیام‌های زیاد دیگری نیز در خود دارد مانند دروغ گفتن و اثرات آن که خود باعث پیشبرد داستان می‌شود یا دیگر موضوعاتی که انیمیشن به آن پرداخته است.

سفر والت دیزنی به چین

کمپانی والت دیزنی با ساخت انیمیشن مولان به شرق دور سفر می‌کند و این بار روایتگر افسانه‌ای از کشور کهن شرق آسیا چین می‌شود. انیمیشن مولان برگرفته از افسانه‌ای در چین باستان است که دلیل قاطعی بر واقعی بودن این شخصیت وجود ندارد و برای اولین بار نام مولان در شعری کهن به نام نبرد مولان آمده است. انیمیشن مولان هم بر اساس همین شعر کهن پیش می‌رود البته با دخل و تصرفی که برای دراماتیک کردن یک روایت ضروری است.

داستان از روزی شروع می‌شود که مولان باید خود را برای کسی که همسر آینده یک اشراف‌زاده را انتخاب می‌کند آماده کند که البته مولان نمی‌تواند از این امتحان سخت موفق بیرون بیاید. همان روز پیکی از جانب امپراطور به دهکده کوچک مولان می‌آید که از هر خانواده یک مرد باید به ارتش چین برای مقابله با بربرها بپیوندد. مولان به خاطر بیماری پدر و احساس گناهی که دارد دست به کاری ظاهراً احمقانه می‌زند و خود را به شکل یک پسر می‌کند و به ارتش ملحق می‌شود.

موشو

فیلم‌ها و انیمیشن‌های موفق معمولاً یک شخصیت کمدی نیز در خود دارند که این وظیفه مهم در انیمیشن مولان بر عهده اژدهای دوست داشتنی موشو است که باید از مولان یک مرد بسازد و او را برای جنگ آماده کند. بخش زیادی از این انیمیشن به ماجراهای مولان و فرستاده ارواح نیکان خاندان او موشو برای اینکه خود را بتواند یک پسر به بقیه بقبولاند و آموزش سربازان برای رویارویی با بربرها می‌گذرد؛ که این بخش نه تنها خسته کننده نیست که همراه با سکانس‌های طنز و موسیقی‌هایی که دارد به بخشی مفرح تبدیل و باعث نزدیکی مخاطب به شخصیت‌های انیمیشن می‌شود.

بخش پایانی داستان به رویارویی مولان با شان‌یو شخصیت منفی داستان می‌پردازد که چگونه مولان شان‌یو را می‌کشد و امپراطور چین از او تقدیر می‌کند و در آخر انیمیشن مولان مانند دیگر آثار کلاسیک دیزنی با پایانی شیرین رو به رو می‌شود.

اثری زنانه

همه چیز در انیمیشن مولان همانطور که از اسم این اثر نیز معلوم است حول شخصیت محوری مولان می‌گردد. مولان نه تنها نماینده دختران جامعه سنتی چین که نماینده تمام انسان‌هایی است که نمی‌توانند در کلیشه‌های جامعه خود بمانند. مخاطبان مولان کسانی هستند که در تمام زندگی به دنبال ثابت کردن خود اول به خانواده و بعد به جامعه هستند.

پیام شخصیت مولان با کسانی که با او همزاد پنداری می‌کنند این است که در راه خود ثابت قدم باشند و نتیجه این عمل را در انتهای انیمیشن نشان می‌دهد. یعنی سکانسی که تمام مردم چین به دختری که در درجه اول دختر بودن خود را باور می‌کند و توانایی‌های خود را به همه ثابت می‌کند تعظیم می‌کنند.

مولان در طول داستان داستان با شخصیت‌های مختلفی روبرو می‌شود که بیش از آنکه خود این شخصیت‌ها مهم باشند نحوه‌ برخورد این کاراکترها با مولان است که اهمیت دارد. بعضی از این شخصیتها مانند لی شانگ و دوستان مولان با اینکه می‌دانند مولان اشتباهی مرتکب نشده است اما به خاطر قانون از او روی می‌گردانند. برخی دیگر مانند کاراکتر شی فو که قانون را موافق نظر خود می‌دانند بر اجرای آن پافشاری می‌کنند حتی اگر اشتباه باشد و تعداد کمی مانند امپراتور چین هستند که مولان را به دور از دید دختر یا پسر بودن یک قهرمان می‌بیند.

آخرین سکانس از انیمیشن مولان اما چیزی متفاوت از آنچه در طول اثر نشان داده می‌گوید و آن این است که برای یک پدر فرقی ندارد دختر خود یک قهرمان باشد یا فردی که دیگران او را نا لایق و باعث ننگ خاندان می‌پندارند؛ به چشم یک پدر دختر عزیزترین کس در زندگی او است.

مولان یک اثر موزیکال

انیمیشن مولان مانند دیگر آثار کلاسیک دیزنی یک اثر موزیکال است و به خاطر داستان خود صحنه‌های نبرد هم دارد. در این انیمیشن اگر کمی دقت کنیم سکانس‌های نبرد با توجه با ماهیتی که دارند از ضرب آهنگی تند برخوردارند اما در مقابل سکانس‌هایی که به موضوعاتی غیر از جنگ می‌پردازد ریتمی آرام دارند. ریتم انیمیشن نشان دهنده این است که سازندگان چیزی جز جنگ و صحنه‌های هیجان انگیز آن را مد نظر قرار داده‌اند.

سازندگان این اثر برای طراحی شخصیت‌ها و همچنین محیط از نقاشی سنتی چینی کمک گرفته‌اند تا هرچه بیشتر حال و هوای شرقی به این انیمیشن داده باشند. این کار را از همان شروع انیمیشن به چشم می‌بینیم که سکانس اول در واقع پرده‌ای از یک نقاشی سنتی است و بعد به دنیای رنگی انیمیشن وارد می‌شود.

خالقان اثر با این حرکت خود به مخاطب می‌گویند که این داستان از کجا آمده است (افسانه‌های چین باستان) و پس از آن است که خود راوی این افسانه می‌شوند. نکته دیگر این انیمیشن طراحی شخصیت منفی و همدستان او است که با توجه به رده‌بندی انیمیشن کاملاً متفاوت از دیگر شخصیت‌ها طراحی شده است. مخصوصا شخصیت منفی داستان با چشمانی که هیچ احساسی را نمی‌توان در آن یافت و دستانی که بیشتر به پنجه حیوانات درنده‌خو شبیه است تا دستان انسان.

بد نیست به همین بهانه کمی در مورد نقاشی سنتی کشور چین صحبت کنیم؛ نقاشی در چین باستان یکی از قدیمی‌ترین هنرهای شناخته شده در جهان به شمار می‌رود که در کشور چین به نام گوچی شناخته می‌شود. نقاشی در چین همان تکنیک‌های استفاده از قلمو در جوهر سیاه به صورت خوشنویسی سنتی چینی است.